دشت مغان از سه شهر گرمی،بیله سوار و پارس آباد تشکیل شده است و در شمال استان اردبیل قرار دارد. در میان شهرهای مغان ، پارس آباد بدلیل رونق کشاورزی گوی سبقت را از دو شهر دیگر ربوده. هم اکنون شرکتهای بزرگی همچون کشت و صنعت و دامپروری مغان و شرکت پارس در این منطقه فعالیت دارند.
موقعیت جغرافیایی منطقه مغان و شهرستان پارس آباد: شهرستان پارسآباد در قسمت شمالی جلگه مغان قرار گرفته و با مساحت 1554 کیلومترمربع، شمالیترین شهرستان استان میباشد. که از لحاظ موقعیت ریاضی بین 39درجه و20دقیقه تا 39درجه و42دقیقه عرض شمالی و47درجه و30دقیقه تا48درجه و10دقیقه طول شرقی از نصف النهارگرینویچ واقع شده و از سطح دریا بطور متوسط 45 متر ارتفاع دارد. این شهرستان از شمال به رودخانه ارس و جمهوری آذربایجان، از غرب به شهرستان کلیبردر استان آذربایجان شرقی، ازشرق به جمهوری آذربایجان و از جنوب و جنوب غربی به شهرستانهای بیله سوار و گرمی محدود میگردد. مرکز شهرستان، شهرپارس آباد است که در39درجه و39دقیقه عرض شمالی و47درجه و54 دقیقه طول شرقی از نصف النهارگرینویچ قراردارد.فاصله این شهر از مرکز استان اردبیل، 240کیلومتر بوده و دارای 3بخش به نامهای: بخش مرکزی، بخش اصلاندوز درغرب و بخش تازه کند در جنوب غربی میباشد.
چهره زمین و ناهمواریها : قسمت شمالی جلگه وسیع و حاصلخیز مغان شهرستان پارس آباد میباشد که ازدامنههای شمالی کوههای خروسلوداغ و صلوات داغ در جنوب منطقه شروع گردیده و تا سواحل رود ارس در شمال بصورت سرزمینی نسبتاً هموار باشیب ملایمی گسترده شدهاست.بطور کلی چهره طبیعی منطقه را میتوان به سه قسمت کوهستانی - کوهپایهای و جلگهای تقسیم نمود.
نواحی کوهستانی: ارتفاعات جنوب، جنوب غرب و غرب منطقه راشامل میگردد که با شیب بیش از10درصد از ارتفاع حداقل 100متر به سمت جنوب و غرب برمیزان ارتفاع افزوده شده وتا حدود700متر میرسد. دهستان قشلاق غربی، قسمتهای از بخش اصلاندوز، بخش مرکزی و دهستان قشلاق شمالی در این نواحی قراردارند.
نواحی کوهپایهای: بطور کلی زمینهای کمتراز100مترارتفاع متصل به کوهستان تا نزدیک جلگه را میتوان جزو این ناحیه به حساب آورد. شیب زمین در این نواحی حدود 1 تا 10 درصد میباشد، کلاً اراضی مساعدبرای فعالیتهای کشاورزی ودامپروری وسکونت انسانی محسوب میگردد.قسمتهایی ازبخش تازه کند، بخش مرکزی، دهستان قشلاق شمالی و بخش اصلاندوز در این نواحی واقع شدهاند.
نواحی جلگهای: درشمال منطقه با شیب بسیار ملایم، کمتراز5 درصدتاسواحل رودارس گسترش دارد و به دلیل وجود خاکهای آبرفتی دانه ریز و رسوبی و حاصلخیز تماماً زمینهای عمده کشاورزی را تشکیل داده و از تراکم زیاد جمعیت برخوردار میباشد.این نواحی تا ارتفاع حداقل 30متر از سطح دریا در منتهی الیه شمال شرق منطقه در دهستان ساوالان تداوم مییابد.
کشاورزی در مغان:
دشت مغان بعلت وجود 3 شرایط مهم : 1-خاک حاصلخیز 2-آب (رود و سد ارس و خدآفرین) 3- گرما مناسب برای کشاورزی به قطب کشاورزی در استان اردبیل تبدیل شده است.
بعلت وجود شرایط مناسب کشاورزی اکثر ساکنان این منطقه به شغل کشاورزی مشغول می باشند.
در این منطقه محصولات از قبیل: ذرت بذری(بیشترین تولید ذرت بذری در کشور)، ذرت دانه ای ، گندم ، یونجه ، پنبه ، چغندر قند ، سویا ، کلزا ، هندوانه ، ... تولید می شود.
محصولات و میوه های باغی از قبیل : شلیل ، هلو ، آلو ، ... تولید می شود.
ساکنان قدیمی مغان 32 طایفه بوده که به شغل عشایری مشغول بودند. و دشت مغان را بعنوان قشلاق خود قرار داده بودند.
لیست 32 طایفه عشایر ایلسون(شاهسون)عبارتند از:
- طایفه زرگر
- طایفه قوجابیگلو
- طایفه جعفرلو
- طایفه هومونلو بیگدلو
- طایفه مغانلو
- طایفه گیگلو
- طایفه شاهعلی گبلو
- طایفه ساریخان بگلو
- طایفه حاج خواجه لو
- طایفه اودلو
- طایفه مرادلو
- طایفه تالیش میکائیلو
- طایفه دمیرچی
- طایفه بگ باغلو
- طایفه مستال بگلو
- طایفه سروانلار
- طایفه آلبابالو
- طایفه جلودارلو
- طایفه بندآل بگلو
- طایفه گوردلار
- طایفه حسین نکلو
- طایفه رضابگلو
- طایفه اجیرلو
- طایفه ساری گبلو
- طایفه ساری نصیرلو
- طایفه عربلو
- طایفه پیرایواتلو
- طایفه خلیفه لو
- طایفه دورسون خواجه
- طایفه بالابیگلو
- طایفه ی الارلو
- طایفه تکله